شما هر روز از یک نانوایی ثابت نان می‌خرید و حالا امروز هنگام نان خریدن متوجه می‌شوید که این نانوایی، قیمت نان خود را دو برابر کرده است. با کمی پرس و جو متوجه می‌شوید که قیمت نان در سایر نانوایی‌های شهر ثابت است، در این صورت احتمالا از فردا دیگر از آن نانوایی، نانی خرید نخواهید کرد و به سایر نانوایی‌های شهر مراجعه می‌کنید.
حالا فرض کنید شرکت برق منطقه‌ای تصمیم به افزایش قیمت برق می‌گیرد، در این صورت شما نمی‌توانید از برق استفاده نکنید و تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که تا حد امکان، مصرف برق خود را کاهش دهید. چرا که برق مثل نانوایی نیست، در موضوع نانوایی، هزاران عرضه کننده وجود دارد ولی در مورد برق تنها یک عرضه‌کننده داریم.
به عبارت بهتری این ساختار بازارهاست که تولید و قیمت‌گذاری در بازارها را مشخص و تعیین می‌کند. در این مطلب قصد داریم بازارهای نوع اول را مورد بررسی قرار دهیم که به بازارهای رقابتی معروف هستند.
مفهوم رقابت
به بازار رقابتی، بازار رقابت کامل هم می‌گویند که این بازار دو ویژگی مهم دارد:
- در این بازارها خریداران و فروشندگان بسیار زیادی وجود دارند.
- کالاهایی که توسط عرضه‌کنندگان، عرضه می‌شوند، شبیه یکدیگر هستند.
پس اگر به ویژگی‌های بازار آزاد توجه کنیم متوجه می‌شویم که اقدامات یک تولیدکننده و مصرف‌کننده، اثر خاصی بر بازار و قیمت‌ها در آن نخواهد داشت. همچنین در این بازارها، بنگاه‌ها می‌توانند به راحتی به آن وارد یا از آن خارج شوند.
درآمد بنگاه رقابتی
هدف هر بنگاه اقتصادی کسب حداکثر سود است و در بازارهای رقابتی هم این هدف صادق است. در واقع یک بازار رقابتی تلاش می‌کند تا حداکثر سود را بدست بیاورد. سود این بنگاه نیز مساوی است با درآمد کل منهای هزینه‌های کل.
بنگاه‌های رقابتی، بنگاه‌های قیمت پذیری هستند یعنی افزایش تولید تاثیری در قیمت کالای آن‌ها نخواهد داشت. اگر این بنگاه‌ها میزان عرضه خود را افزایش یا کاهش دهند، نمی‌توانند تاثیری در قیمت ایجاد کنند و تنها سود بنگاه تغییر خواهد کرد.
به حداکثر رسانیدن سود در بنگاه رقابتی
یک بنگاه رقابتی برای اینکه سود خود را به حداکثر مقدار ممکن برساند باید سطحی از تولید و عرضه را انتخاب کند که بیشترین میزان سود را داشته باشد. همچنین راه حل دیگر آن است که بنگاه با مقایسه درآمد و هزینه نهایی، سطحی از تولید را مشخص کند که بنگاه را به حداکثر سود می‌رساند. تا جایی که درآمد نهایی بنگاه بیشتر از هزینه نهایی آن باشد بنگاه به تولید ادامه خواهد داد.
اگر درآمد نهایی کمتر از هزینه نهایی باشد، بنگاه تولید خود را کاهش خواهد داد. بنابراین بنگاه باتوجه به تغییرات نهایی، سطحی از تولید را انتخاب می‌کند درآمد نهایی و هزینه نهایی در آن برابر شوند تا به حداکثر سود برسد.
تعطیلی بنگاه
باتوجه به آنچه آموختیم، می‌دانیم که تولید در یک بنگاه رقابتی تا چه زمانی سودآور خواهد بود اما شرایطی هم وجود دارد که بنگاه باید نسبت به ادامه فعالیت یا تعطیل کردن بنگاه تصمیم‌گیری کند. در اینجا باید بین تعطیلی موقت بنگاه و یا خروج آن از بازار تمایز قائل شد.
تعطیل کردن موقت، یک تصمیم کوتاه مدت است که در دوره زمانی خاص به علت شرایط خاص بازار گرفته می‌شود، خروج از صنعت هم تصمیمی بلندمدت برای ترک همیشگی بازار است اما نکته مهم اینجاست که تصمیم‌گیری در مورد تعطیلی کوتاه یا بلندمدت متفاوت خواهد بود زیرا اگر بنگاه بخواهد به طور موقت اقدام به تعطیلی کند، هزینه‌های ثابت او بر سر جای خود باقی خواهد بود اما با تعطیلی دائم، هزینه‌های ثابت و ولیدیشن اتاق تمیز متغیر باهم حذف خواهند شد و نیازی به پرداخت چنین هزینه‌هایی نخواهد بود، در نتیجه هم در هزینه‌های ثابت و هم در هزینه‌های متغیر صرفه‌جویی می‌شود.
اگر بنگاه تعطیل شود، ذینفعان بنگاه تمام درآمدهای ناشی از فروش محصول را از دست خواهند داد. بنابراین اگر درآمدهای ناشی از فروش محصول کمتر از هزینه‌های متغیر تولید باشد، بنگاه تعطیل خواهد شد.
بنگاه زمانی تعطیل می‌شود که درآمد کل کمتر از هزینه‌های کل بشود. به بیان ساده‌تر زمانی که قیمت یک کالا از هزینه‌های تولید آن کمتر باشد، بنگاه تعطیل می‌شود. برای مثال اگر تولید یک کیک برای شما دو دلار هزینه داشته باشد و قیمت فروش آن یک دلار باشد، شما ناچار به تعطیل کردن بنگاه خواهید شد. هرچند که این بنگاه می‌تواند در آینده با تغییر در شرایط فروش و فزونی قیمت کالا و... کار خود را از سر بگیرد.
هزینه های اجتناب ناپذیر
احتمالا برای شما هم پیش آمده که مجبور به پرداخت هزینه‌هایی شده باشید که منبع مالی مشخصی برای آن نداشته‌اید مثلا در اثر یک اتفاق حمله قلبی به شما دست می‌دهد و برای زنده ماندن ناچار هستید که هزینه عمل قلب را پرداخت کنید و هیچ راه گریزی از آن نیست. این هزینه‌ها، به هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر معروف هستند و در مقابل هزینه‌های فرصت قرار می‌گیرند.
هزینه فرصت، هزینه‌ای است که شما متحمل می‌شوید تا چیزی را به جای چیز دیگری انتخاب کنید اما هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر، صرف نظر از اینکه چه انتخاب‌هایی دارید، باید پرداخت شود و راهی برای فرار از آن‌ها وجود ندارد. باتوجه به اینکه در مورد هزینه‌های اجتناب‌ناپذیرکاری نمی‌توان اقدام خاصی انجام داد، باید آن‌ها در روند تجارت فراموش کنیم.
تصمیم بنگاه درباره خروج از بازار یا ورود به آن در بلند مدت
تصمیم بنگاه در مورد خروج از بازار در بلندمدت، به تعطیلی بنگاه شباهت دارد. اگر بنگاهی از بازار خارج شود، تمام درآمدهایی که می‌توانست از فروش محصول کسب کند را از دست خواهد داد اما هزینه‌های ثابت را هم پرداخت نخواهد کرد.
پس اگر درآمد ناشی از فروش بنگاه، کمتر از کل هزینه‌های ثابت و متغیر آن باشد، بنگاه از بازار خارج می‌شود.
توجه داشته باشید که تغییرات تقاضا در دوره‌های زمانی مختلف، آثار متفاوتی به دنبال خواهد داشت. در کوتاه مدت افزایش تقاضا سبب افزایش قیمت، افزایش سود می‌شود و در نقطه مقابل کاهش در تقاضا سبب کاهش قیمت و زیان خواهد شد.
اگر بنگاه‌ها آزادی ورود و خروج داشته باشند، در بلندمدت تعداد بنگاه‌ها آنقدر تعدیل خواهد شد تا بازار به تعادل سود صفر برسد.
اشتراک گذاری
ترتیبی که مدرسه اقتصادآنلاین برای خواندن مطالب سری اقتصاد با منکیو به شما پیشنهاد می‌کند:
- ده اصل اقتصادی از دیدگاه منکیو
- چطور مثل یک اقتصاددان فکر کنیم؟
- وابستگی متقابل چیست | بررسی دو اصل پایه تجارت(مزیت نسبی و مطلق)
- انواع بازارها؛ عوامل موثر بر عرضه و تقاضا
- کشش عرضه و تقاضا چیست و عوامل موثر بر آن کدام اند؟
- تاثیر سیاست های دولت بر عرضه و تقاضا چگونه است؟
- اضافه رافاه چیست و کارایی بازار چگونه است؟
- کاربرهای عرضه و تقاضا: هزینه های وضع مالیات
- کاربردهای عرضه و تقاضا: تجارت بین الملل
- منظور از کالای عمومی و منابع مشترک چیست؟
- طرح نظام مالیاتی به چه معناست
- بررسی هزینه های تولید به چه صورت است؟
- انحصار چیست؟ بررسی منابع و انواع آن
- رقابت انحصاری چیست و چه تفاوتی با رقابت کامل دارد؟
- منظور از انحصار چند جانبه چیست؟
- منظور از نابرابری درآمد و فقر چیست؟