مجمع بورسی به عنوان یکی از سازوکارهای حاکم بر بازار سرمایه، یک جلسه عمومی است که توسط شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس برگزار می‌شود. در این جلسه، سهامداران شرکت، به صورت مستقیم یا از طریق نماینده‌های خود، به همراه مدیران و مسئولان شرکت، به جهت بحث و تصمیم‌گیری درباره مسایل مرتبط با شرکت و بازار سهام به هم می‌پیوندند.
مجمع بورسی، بستری است که در آن اعضای شرکت می‌توانند در مورد موضوعاتی مانند تصویب صورت‌های مالی، توزیع سود، انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، انتخاب کارگزار ناظر و سایر تصمیمات مهم شرکت، به صورت دموکراتیک و توافقی رأی‌گیری کنند.
مجمع بورسی در قانون و مقررات بازار سرمایه هر کشور تعریف شده است و بسته به قوانین هر کشور ممکن است تفاوت‌هایی در اجرا و ساختار داشته باشد. اما هدف اصلی این جلسات عمومی، ایجاد شفافیت و شرکت کارگزاری سهام در پروسه تصمیم‌گیری است تا بهترین تصمیم‌ها برای شرکت و سهامداران به اجماع رسیده و اعتماد عمومی در بازار سهام حفظ شود.
انواع مجامع بورسی در شرکت‌های سهامی عام به سه نوع تقسیم می‌شوند :
مجمع عمومی عادی سالیانه
مجمع عمومی فوق العاده
مجمع عمومی موسس
مجمع عمومی موسس:
مجمع عمومی موسس (General Assembly of Founders) یا همچنین به عنوان مجمع عمومی تأسیس‌گران شناخته می‌شود، یک جلسه عمومی است که در آن تأسیس‌گران یک شرکت جدید یا استارتاپ به همراه سایر عوامل مرتبط، به منظور تصویب و تأیید موضوعات اساسی شرکت در مرحله تأسیس حضور دارند. این مجمع عمومی در فرآیند تشکیل یک شرکت جدید بسیار مهم است و بعضاً به عنوان "مجمع تأسیس" نیز شناخته می‌شود.
در مجمع عمومی موسس، موضوعاتی مانند تصویب اساسنامه شرکت، تعیین سرمایه اولیه و توزیع سهام، تعیین هیئت‌مدیره و مدیران اجرایی، تعیین کارگزار ناظر، تصویب قوانین داخلی شرکت و سایر تصمیمات اساسی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند. اعضای مجمع عمومی موسس شامل تأسیس‌گران و سهامداران اولیه شرکت است. تصمیماتی که در مجمع عمومی موسس اتخاذ می‌شوند، بر طول عمر شرکت و ساختار و عملکرد آن تأثیرگذار هستند.
مجمع عمومی موسس یک فرصت است که تأسیس‌گران بتوانند در مورد مسائل اساسی شرکت خود نظر بدهند و تصمیمات مهم را با توجه به نیازها و اهداف شرکت اتخاذ کنند. این مجمع نقش مهمی در شفافیت و قانونی بودن فرآیند تأسیس شرکت دارد و اعتماد عمومی را به شرکت جدید تضمین می‌کند.
مجمع عمومی عادی سالیانه:
مجمع عمومی عادی سالیانه یک جلسه عمومی است که هدف اصلی آن بررسی صورت‌های مالی شرکت، بررسی گزارش‌های مدیران و بازرسان شرکت و تصویب تقسیم سود نقدی بین سهامداران است. این مجمع فقط یک بار در سال برگزار می‌شود و برای رسمیت یافتن نیاز به حضور حداقل بیش از نیمی از سهامداران شرکت دارد. بنابر قانون تجارت ایران، پس از تصویب مجمع عمومی عادی، تقسیم سود و اندوخته بین سهامداران مجاز است و شرکت موظف است حداقل 10 درصد از سود خالص را بین سهامداران تقسیم کند.
قانون تجارت ایران تعیین کرده است که شرکت‌های سهامی موظفند مجمع عمومی عادی سالیانه خود را حداکثر ۴ ماه پس از پایان سال مالی برگزار کنند. اکثر شرکت‌های بورسی با پایان سال مالی در اسفند ماه، مجمع عمومی خود را در ماه‌های خرداد و تیر برگزار می‌کنند.
در این جلسه، مسائلی مانند تصویب صورت‌های مالی، تقسیم سود، انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، تعیین حقوق مدیران، تصویب تغییرات در اساسنامه، انتخاب حسابرس و سایر تصمیمات مهم مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند. در مجمع عمومی سالیانه، سهامداران حق رأی دارند و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنند. اعضای هیئت‌مدیره و مدیران شرکت نیز در این جلسه گزارشی از عملکرد شرکت در سال گذشته ارائه می‌دهند و سوالات سهامداران را پاسخ می‌دهند.
مجمع عمومی سالیانه یک فرصت است که سهامداران و اعضای شرکت بتوانند از عملکرد شرکت در سال گذشته مطلع شوند، سؤالات خود را مطرح کنند و در تصمیم‌گیری‌های مهم شرکت شرکت کنند. این جلسه نقش مهمی در شفافیت، حسابرسی و حاکمیت شرکت دارد و به اعتماد عمومی در بازار سهام کمک می‌کند.
مجمع عمومی فوق العاده:
مجمع عمومی فوق العاده (معروف به مجمع عمومی عادی خارج از دوره) یک جلسه عمومی است که خارج از زمان برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه برگزار می‌شود. این مجمع به منظور بررسی و تصمیم‌گیری در موضوعاتی که نیازمند تصمیم فوری و غیرمعمول هستند، برگزار می‌شود. علاوه بر این، مجمع عمومی فوق العاده برای تغییرات مهم در اسناد شرکتی، تصویب قوانین و مقررات جدید، تغییرات در ساختار سرمایه یا هرگونه موضوعی که بر تصمیم‌گیری سهامداران تأثیر می‌گذارد، برگزار می‌شود.
برخی از مواردی که می‌توانند موجب برگزاری مجمع عمومی فوق العاده شوند عبارتند از:
-
تغییرات در آمار و ارقام مالی شرکت، مانند افزایش سرمایه یا کاهش سرمایه.
-
تغییرات در ساختار سرمایه، مانند ادغام یا تقسیم شرکت.
-
تصویب قوانین و مقررات جدید که بر شرکت تأثیر می‌گذارد.
-
انتخاب یا استعفای اعضای هیئت مدیره.
-
تصویب تغییرات در اساسنامه شرکت.
-
تصویب تغییرات در قراردادها یا تفاهم نامه‌های حیاتی شرکت.
-
تصویب افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید.
-
انتخاب بازرسان جدید برای شرکت.
مجمع عمومی فوق العاده برخلاف مجمع عمومی عادی سالیانه، به صورت ناگهانی و در زمان‌های استثنایی برگزار می‌شود و برای تصمیم‌گیری در موارد خاص و فوری استفاده می‌شود.
به طور کلی شرکت‌ها مسئولیت اعلام زمان و محل برگزاری مجمع و ارسال دستور جلسه را دارند تا سهامداران بتوانند تصمیم‌گیری کنند. فاصله زمانی بین اعلام آگهی و تاریخ برگزاری مجمع باید بین ۱۰ تا ۴۰ روز باشد که قبل از برگزاری مجمع، سهامداران از طریق سامانه کدال و سایر رسانه‌ها مطلع می‌شوند. دو روز کاری قبل از مجمع، نماد معاملاتی شرکت در بازار متوقف می‌شود.
اگر قصد شرکت در مجمع را دارید، باید یک روز قبل از برگزاری مجمع به همراه کارت ملی خود به نشانی موجود در آگهی مراجعه کرده و کارت ورود به مجمع را دریافت کنید. هر سهامدار می‌تواند نماینده‌ای را وکالت دهد تا به جای او در مجمع حاضر شود.
دو روز کاری بعد از برگزاری مجمع، نماد معاملاتی شرکت مجدداً بازگشایی می‌شود. در بعضی موارد، مانند افزایش سرمایه بیش از ۲۰ درصد، بازگشایی نماد تا ثبت آگهی افزایش سرمایه طول می‌کشد. اگر در مجمع تقسیم سود یا افزایش سرمایه صورت گرفته باشد، نماد شرکت بدون محدودیت دامنه نوسان قیمت بازگشایی می‌شود. اگر پس از بازگشایی نماد، سهام خود را بفروشید، همچنان مشمول تصمیمات مجمع خواهید بود و از افزایش سرمایه و تقسیم سود نیز بهره‌مند خواهید شد.