روانشناسی پول - قسمت نهم

• 1402/05/13
• 10 Comment

بخشش

بخشش به نیازمندان از زمان‌های بسیار دور، بخش مهمی از زندگی افراد بوده است. این موضوع از دوره باستان وجود داشته است؛ یهودیان معتقد بودند کسانی به بهشت میروند که خمس خود را به فقرا دهند. در واقع همه مذاهب، اهمیت ویژه‌ای برای بخشش قایل هستند. شاید بخشش کردن یکی از جالب‌ترین عناوین در روان شناسی پول باشد. اقتصاددانان و روانشناسان نیز معتقدند این موضوع نیاز به توضیح دارد. بخشش حتی نظریه اقتصادی که می‌گوید انسان طماع است و منافع خود را دنبال میکند را نیز به چالش میکشد. 

عوامل موثر در بخشش

 

• درآمد

درآمد یکی از مهم‌ترین عواملی است که در بخشش تاثیر دارد. انتظار می‌رود افرادی که درآمد بیشتری دارند، بیشتر هم قادر به بخشش باشند. در دوره‌هایی از تاریخ نیز یکی از وظایف ثروتمندان، بخشش به فقرا بود. میان ثروت و بخشش رابطه مستقیمی وجود دارد و افرادی که ثروت بیشتری دارند، مبلغ بیشتری را هم می‌بخشند. 

• سن و جنسیت

سن و جنسیت عامل دیگری هستند که در بخشش اثر گذراند. اغلب بخشش کردن‌ها در سنین ۳۰ تا ۶۵سالگی اتفاق می‌افتد. عامل جنسیت نیز کمی در بخشش تاثیر گذار است. شاید برایتان جالب باشد مردان با اینکه درآمد بیشتری دارند، کمتر از زنان می‌بخشند. 

• اندازه خانواده

پژوهش‌های انجام شده در امریکا نشان می‌دهد متاهل‌ها ۲۰ تا ۴۰درصد بیشتر از دیگران بخشش میکنند. زوج‌هایی که در خانه فرزند دارند، ۵۰درصد بیشتر از آنانی که فرزند ندارند، میبخشند. 

• اهمیت مذهب

یکی از عوامل مهم دیگر در بحث بخشش، مذهب است. پژوهش‌های امریکا نشان می‌دهد افرادی که به مذهبی خاص اعتقاد دارند، بیشتر از سایرین بخشش میکنند. 

• شخصیت

نوع دوستی و شخصیت یکی دیگر از عواملی است که در بخشش تاثیرگذار است، اما در این باره (ارتباط شخصیت با بخشش) هنوز اطلاعات زیادی در دسترس نیست. 

• تمایز میان ملیت‌ها

ملیت‌ها نیز در بخشش تاثیرگذار هستند. برای مثال امریکایی‌ها بیشتر از انگلیسی‌ها بخشش میکنند. البته یکی از دلایل این امر آن است که شرکت در خیریه باعث کاهش مالیات در امریکا میشود. 

 

روابط بین بخشنده و متقاضی کمک

افرادی که پول جمع اوری یا تقاضا میکنند، معمولا افرادی داوطلب هستند. پول به موارد درخواست شده، ارسال میشود و مقداری نیز به افراد متقاضی می‌رسد. فقط در خصوص گدایی است که متقاضی همان دریافت‌کننده کمک است. پژوهش‌ها حاکی از آن است که عوامل مشخصی در خصوص بخشش پول وجود دارد:

• جذابیت‌های شخصی و سایر ویژگی‌های متقاضی

شواهد نشان می‌دهد ویژگیهای فرد متقاضی در بخشش مردم تاثیر گذار است. برای مثال احتمال اینکه یک فرد جذاب مردم را به بخشش پول مجاب کند، بیشتر است. تخصص، اقتدار و اعتبار نیز در نفوذ اجتماعی تاثیرگذار خواهد بود. 

• ارتباط غیرکلامی

لمس کردن یکی از منابع قدرتمند نفوذ اجتماعی عنوان شده‌اند. اگر متقاضی آزمودنی را لمس کند، احتمال اینکه بتواند بر روی او تاثیر بگذارد، بسیار بالاتر است. همچنین پیش خدمت‌ها به هنگام لمس مشتری انعام بیشتری دریافت خواهند کرد. نگاه موضوع دیگری است که در نفوذ اجتماعی اثرگذار خواهد بود. یک مطالعه نشان می‌دهد اگر متقاضی به چشمان اهداکننده نگاه کند، احتمال اینکه کمک دریافت کند، بیشتر خواهد بود. 

• کنش متقابل 

کنش متقابل، یکی از منابع قدرتمند نفوذ اجتماعی است. یعنی نوعی اجبار برای جبران کردن وجود دارد. برای مثال در یک آزمایش برای ازمودنی‌ها شیشه‌ای کوکاکولا به مبلغ ۱۰ سنت خریداری شده بود. سپس از انان درخواست شد تا بلیط بخت آزمایی ۲۵سنتی بخرند. افرادی که کوکاکولا گرفته بودند، این بلیط را خریداری کردند.

 

روابط با دریافت کنندگان بخشش

دریافت کنندگان بخشش می‌تواند گدایان باشند؛ اما می‌توان گروهی از فقرا، بیماران، حتی حیواناتی که در خطر انقراض قرار دارند و… را نیز در این گروه جای داد. تحقیق در مورد رفتارهای کمک‌کنندگان نشان می‌دهد که همدلی یکی از مهم‌ترین رفتارهایی است که سبب برانگیختن حس کمک در مردم میشود. همدلی احساس ناراحتی کردن نیست، همدلی تصور کردن ناراحتی دیگران است. 

البته برانگیختن ترحم با همدلی متفاوت است. گاهی شما فردی که به او کمک میکنید را به طور خاص درک نمیکنید، اما دلتان برایش می‌سوزد. برخی سعی میکنند با نشان دادن عکسی از کمک گیرنده، ترحم افراد را برانگیزند و‌ از انان کمک دریافت کنند. 

 

روابط اهداکنندگان با یکدیگر

• الگوسازی و هم‌نوایی

همه رفتارهای اجتماعی از این دو روند تاثیر می‌پذیرند. تفاوت این دو روند در آن است که در الگوسازی، از الگویی خارج از گروه پیروی می‌شود. اما همنوایی به دلیل ترس از اینکه فرد توسط گروهی دیگر پذیرفته نشود، به وجود میاید. شواهد نشان می‌دهد اگر بخواهیم از یک محله کمک جمع کنیم، در صورتی که به افراد بگوییم سه چهارم همسایه‌ها کمک کرده‌اند، احتمال کمک کردن بیشتر از زمانی خواهد بود که بگوییم تنها یک چهارم همسایه‌ها کمک کرده‌اند. 

 

• انتشار مسئولیت

آزمایشات نشان می‌دهد وقتی افراد در جمع باشند میگویند بقیه کمک خواهند کرد؛ از این رو از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده و‌ احتمال اینکه کمک کنند، کمتر است. 

 

 

تاثیر روش‌های مختلف درخواست کردن

• درخواست بزرگ مقابل درخواست کوچک

زمانی که درخواست بزرگ باشد، احتمال کمک کردن بسیار کمتر از زمانی خواهد بود که درخواست بزرگ است. همچنین تکنیک جاپاباز کردن (اول درخواست کوچک‌ را مطرح کردن) احتمال اینکه فرد با درخواست‌های بزرگ بعدی موافقت کند را بالا خواهد برد.

 

• قرار دادن مردم در موقعیت روحی مناسب

براساس پژوهشها احتمال کمک کردن در شرایطی که فرد وضعیت و حال روحی بهتری داشته باشد، بیشتر خواهد بود.روحیه خوب سبب افزایش مشارکت در امور خیریه خواهد شد. این اصل در مورد کودکان نیز صادق است. یک پژوهش نشان داد کودکانی که در مسابقه بولینگ‌ برنده شده بودند، سه برابر بیشتر از افرادی که باختند، به فقرا کمک کردند. 

• داشتن حال روحی نامناسب

شاید فکر کنید همانطور که وقتی فرد در حال روحی مناسبی قرار دارد، بیشتر کمک میکند، زمانی که حال روحی او نامناسب باشد، کمتر کمک خواهد کرد. اما این موضوع درست نیست. اگر ازمودنی هایی که در حال روحی بدی قرار دارند به این نتیجه برسند که با کمک کردن حال روحیشان بهتر میشود، این کار را انجام خواهند داد. 

 

دلایل اهدای خیریه

چه عواملی سبب میشود که فرد بخواهد بخشی از درآمد خود را ببخشد؟ 

• پاداش‌های اقتصادی اهدا کردن

یکی از دلایلی که اقتصاددانان در مساله خیریه به آن توجه دارند، پاداش‌های اقتصادی است که در پی خیریه کسب خواهد شد. برای مثال همانطور که پیشتر گفتیم، در برخی کشورها خیریه سبب میشود مالیات کمتری پرداخت کنید. مشارکت در امور خیریه همچنین می‌تواند مزایای بسیاری چون اعتبار اجتماعی‌، تفریح، سرگرمی و… به دنبال داشته باشد. 

• نوع دوستی

در حیوانات الگویی به نام برازندگی فراگیر یا ژن خودخواهی وجود دارد، براساس این الگو، حیوانات به یکدیگر کمک میکنند تا ژن آنها مدت بیشتری بقا داشته باشد. اما نیکوکاری در انسان‌ها به افراد متفاوتی چون فقرا، افراد در دیگر کشورها، معلول‌ها و… صورت می‌گیرد. 

• تاثیر مذهب و اخلاق

معتقدان به مذهب بخشنده‌تر هستند. البته برخی افراد با موضوعات اخلاقی به کمک کردن برانگیخته می‌شوند. همچنین ارزش‌های فردی در کمک کردن موثر است. برای مثال برخی به حیوانات کمک میکنند؛ اما برخی این کمک را بیهوده می‌پندارند. 

اشتراک گذاری