روانشناسی پول - قسمت دوم

در قرن اخیر، دانشمندان در رشته‌های مختلف، پژوهش‌های زیادی را در مورد پول انجام داده‌اند. احتمالا شما هم شنیده‌اید که خرج کردن پول از به دست آوردن آن راحت‌تر است. از سمتی دیگر به دست آوردن پول از خرج کردن آن ساده‌تر است. درست است که پول وسیله‌ای برای ارزش‌گذاری، مبادله، پرداخت بدهی و… است. اما پول می‌تواند معانی گسترده‌ای داشته باشد. پول می‌تواند مقدس باشد؛ پول می‌تواند کثیف و نماد شیطان باشد؛ پول می‌تواند نگرش افراد را در موضوعات خاص نشان دهد؛ و پول از نظر افراد متفاوت است. در حالی که برخی خسیس هستند، برخی راحت خرج میکنند و به هرحال هر کس پول را به شکلی می‌بیند. در ادامه مقصود خود از این مقدمه را دقیق‌تر توضیح خواهیم داد.

پول و معانی آن

تا کنون به کارکرد پول در ذهن خود دقت کرده‌اید؟ پول فارغ از تمام معانی که دارد و می‌شناسیم، وسیله‌ای است که می‌تواند خصلت‌های غیرعقلانی را در ما آشکار کند. پول تا اعماق شخصیت و وجود شما رسوخ یافته و خصوصیاتی مانند طمع، حرص، خشم، حسادت و… را در شما آشکار میکند.

واریزمن می‌گوید: پول در ورای ظاهر یکسان خود، معانی بی‌شماری دارد. پول خون بها، همان پولی نیست که با آن جهیزیه عروس می‌خرند و پول دیه هم به اندازه جایزه بخت‌آزمایی خوشایند نیست. توانایی عظیم مبادلاتی پول، فریبنده است. ما تنها میتوانیم اشیا یعنی شکل ظاهری آن‌ها را بخریم و مانند «خرید زن» در حالی که فکر میکنیم آن را خریده‌ایم، دور از دسترس ماست.

پول مقدس است؟

اقتصاددانان پول را شی دنیوی می‌دانند. شی‌ای که به آن بی‌احترامی نمی‌شود اما چیز ویژه‌ای هم نیست و در همه جا رایج است. اما آیا پول می‌تواند مقدس باشد؟ ایا تاکنون به این توجه کرده‌اید که چرا برخی‌ زمان‌ها پول برای شما ارزش بیشتری دارد؟

هرچند پول در دنیا وسیله‌ای برای مبادله است، اما تنها می‌تواند در مواردی خاص کاربرد داشته باشد. برای مثال، ایا می‌توان عشق را با پول خرید؟ ایا می‌توان با پول پست‌های سیاسی را احراز کرد؟ از سمتی دیگر پول به عنوان هدیه مناسب نیست؛ چون در سنجش عشق بیش از حد دقیق است.

بلک و والندروف می‌گویند: درآمدی که از کار کردن به دست می‌آید، در نهایت جنبه مادی دارد؛ اما درآمدی که از علاقه شدید به کار به دست می‌آید، قداست دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در اروپا از یونان باستان تا قرن بیستم، پول دراوردن نکوهش شده است و آن را وظیفه تازه به دوران رسیده‌ها می‌دانستند نه صاحبان شرافت. در نتیجه کارهای داوطلبانه مقدس هستند؛ اما مشاغلی که برای آن‌ها پول پرداخته می‌شود، خیر. شاید دلیل اینکه به مادران خانه دار هم پول نمی‌دهند، همین است، زیرا به وظیفه مقدس مادری جنبه مادی می‌دهد.

از همین رو، پولی که از اشتیاق و علاقه شدید به انجام کاری به دست آید، به خصوص اگر مبالغ زیادی نباشد و پولی که با سخت کوشی به دست بیاید و هدف از آن، ثروت اندوزی نباشد، مقدس است. پولی هم که بدون کار کردن حاصل شود، کثیف است و همواره صاحبش را به رها شدن نیروی اهریمنی موجود در آن تهدید می‌کند. پول مقدس در موارد بسیاری کاربرد دارد؛ برای مثال پولی که به خیریه می‌دهید، هرچند کم، مقدس است. اما اگر از همان پول برای مصارف شخصی استفاده کنید، دیگر مقدس نیست.

در یک کلام، غالبا پولی که ما از آن صحبت میکنیم، اشاره به معنای نامقدس پول دارد. اما معانی مقدس پول در نگرش ما نسبت به پول بسیار اثرگذار است.

نگرش نسبت به پول

احتمالا شما هم شنیده‌اید که ‌پول خوشبختی نمی‌آورد؛ اما آیا واقعا چنین است؟ آیا پول بر رفتارهای ما اثرگذار است؟ نتایج مطالعات روان شناسان حاکی از آن است که میزان پولی که کسب میکنیم، بر رفتارهای ما اثرگذار است. برای مثال تحقیقات یک روان شناس به نام لافت نشان داد که میزان درآمد هفتگی یک فرد، بر نحوه نگرش او نسبت به اطرافیانش موثر خواهد بود. یک فرضیه به ما می‌گوید که ثروتمندان امریکایی تقریبا خوشحال هستند؛ اما فقرا ناسازگار و غمگین. البته برخی یافته‌ها این فرضیه را رد می‌کنند.

یک بررسی رابطه بین شخصیت و نگرش به پول را مشخص میکند: براین اساس، افراد برونگرا و با ثبات در مقایسه با درون گرایان، در مقابل امور مالی، راحت‌تر و بی خیال‌تر هستند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید شخصیت، جنسیت، سطح اقتصادی و… بر نحوه نگرش شما بر روی پول اثرگذار خواهد بود. مثلا اگر شاغل باشید، دیدی مثبت‌تر به پول خواهید داشت.

روبینشتاین در یک پژوهش نشان می‌دهد: افراد خسیس عزت نفس پایین‌تری دارند، از امور مالی، رشد فردی و شغل خود رضایت کمتری دارند؛ اما افرادی که به راحتی خرج میکنند، در زندگی خود افراد خوشحال‌تری هستند.

براین اساس کسانی که از پول خشنود هستند، افرادی هستند که خودشان پول خود را کنترل میکنند و این پول نیست که آن‌ها را کنترل میکند.

تحقیقات او حاکی از آن است جنسیت نیز در نگرش به پول موثر است. برای مثال زنان شاغل، ۲ برابر مردان به پول فکر می‌کنند. همچنین اگر زنان درآمد بیشتری از همسر خود داشته باشند، نیمی از آنان حاضرند در مورد پول جر و بحث کنند. همچنین برعکس انتظار مردم، زنان و مردان به یک اندازه به شغل، امور مالی و… اهمیت می‌دهند. اما مردان بیشتر از زنان، درباره پول اعتماد به نفس دارند.

همچنین مک کلور در یک بررسی به این نتیجه رسید که برونگرایان در مقایسه با درونگرایان بیشتر پول خرج میکنند و کمتر خسیس هستند. مردمی که تمایل با کنترل پول خود دارند، کمتر نگران و بیشتر برونگرا هستند. درونگرایان به پول اهمیت بیشتری می‌دهند و آن را موضوعی به خصوص می‌دانند.

روانشناسی پول - قسمت دوم